Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
Boğmaca
Boğmaca hastalığı üst üste gelen inatçı öksürük nöbetleriyle karakterize bir solunum yolu enfeksiyonudur. Hastalığın ilk bir iki haftasında boğmaca mikrobu üst solunum yollarında yerleşir. Bulaşma, öksürük damlacıklarındaki mikroplar ile olur.Hasta kişinin ağız ve burun salgıları ile temas eden kişilerde bulaşma oranı %90’ın üzerindedir. Çok bulaşıcı bir hastalıktır. Ev içi yoğun temas sonrası, aşılı kişilerde dahi enfeksiyon gelişme oranı %80’dir. Öksüren okul çocukları ve yetişkinler, çocuk boğmaca enfeksiyonları için en önemli kaynaktır. Boğmacanın kuluçka dönemi 6-20 gündür. Hastalığın toplam süresi 6-10 haftadır. Her biri yaklaşık iki hafta süren 3 dönem halinde seyreder.
Birinci dönem (nezle dönemi); Hafif ateş, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, göz nezlesi gibi bulgular ile başlar.
İkinci dönem(nöbetle gelen öksürük dönemi); Özellikle gece gelen öksürük nöbetleri başlar. Bu nöbetler boğmaca için karakteristiktir. Bir nefes verme süresinde üst üste kesik kesik, boğulur tarzda öksürük olur.Bunu izleyerek derin ve sesli bir soluk alır.Öksürük nöbetleri sırasında hasta kızarır, morarır gözleri fırlar, dil dışarıya sarkar, boğulma hissi yüz ifadesinden okunur. Balgam çıkarınca rahatlar. Çocuklar öksürük nöbeti sonunda kusarlar. Fazla hareket, heyecan, ışık, çevre değişikliği gibi faktörler nöbetleri arttırır. Nöbetlerin gece gelmesi tipiktir. Nöbetler dışında hastanın genel durumu iyidir. Nöbetlerin sıklığı ve ağırlığı giderek artar. Ağır vakalarda hastalığın zirve döneminde, saatte birden daha sık nöbet görülebilir. Giderek nöbet sayısı ve sıklığı azalarak hasta nekahet dönemine girer.
Üçüncü dönem (Nekahat dönemi); Bu dönemde kusma azalır, iştah artar ve hasta yavaş yavaş normale döner.
Üç aylıktan küçük çocuklarda hastalık ağır bir gidiş gösterir, nezle dönemi kısa sürer. Hastalık aniden solunum durması, morarma ve iç çekme nöbetleri ile başlar. Bir yaşın altındaki çocuklarda arka arkaya gelen öksürük nöbetleri nekahat devresinde de aralıklı olarak devam edebilir. Boğmaca geçiren çocuklarda hastalığı izleyen hafta ve aylarda araya giren basit solunum yolu enfeksiyonları ile arka arkaya gelen öksürük nöbetleri tekrarlayabilir.
Aşılı çocuklarda hastalığın tüm evreleri daha kısa sürer ve nöbetlerin şiddeti azdır.
Boğmaca, 6 aylıktan küçüklerde önemli bir sakatlık ve ölüm nedeni olabilir. En sık rastlanan yan bulgular solunum durması, ikincil enfeksiyonlardır (ortakulak iltihabı, zatürre).
Tedavi: antibiyotik tedavisinin boğmaca hastalığının seyrine etkisi azdır. Bununla birlikte eritromisin hastalığın erken evresinde verildiği zaman hastalık bulgurlarını azaltır ve boğmaca mikrobunun boğazdan temizlenmesini sağlayarak bulaştırıcılığı önler. Üç ayın altındaki çocuklar hastanede izlenmelidir. Hastanın olabildiğince sakin tutulması nöbet sayısını azaltır. Yeterli beslenme ve yeterli sıvı verimi sağlanmalıdır.
Hastalık veya aşılanma, yaşam boyu tam koruyuculuk sağlayamamaktadır. Aşılama sonrası koruyuculuk 3-5 yıl içinde azalmaya başlar. 12 yıl sonra ise koruyuculuk kalmaz. Bu nedenle, anne çocuğuna pasif bir bağışıklık veremez.
Hastalıktan korunmak için en iyi yol aşılamadır. Yeni doğanda boğmacaya karşı bağışıklık yoktur. İlk üç ayda ölüm oranı yüksek olduğunda erken yaşta aşılama önemlidir. Aşılama iki aylıkta başlatılır, dört ya da sekiz hafta ara ile 3 doz kas içine uygulanır. Son aşıdan bir yıl sonra dördüncü doz, ve altı yaşında da beşinci doz yapılır. Yedi yaşından büyük çocuklara aşılamaya gerek yoktur.
Boğmaca aşısının iki formu vardır. Tam hücre ışısı ve aselüler aşı.
Tam hücre aşısı, sık olarak verildiği yerde kızarıklık, şişlik, ağrı gibi bölgesel etkiler ve yükse ateş, huzursuzluk, tiz sesle ağlama, dalgınlık gibi genel yan etkiler görülebilir,bebek havale geçirebilir.sağlık ocaklarında yapılan boğmaca aşıları tam hücre aşılarıdır.
Tam hücre aşısının bu istenmeyen yan etkileri nedeniyle aselüler aşılar geliştirilmiştir.
Asellüler aşılarda yan etkiler oldukça düşük düzeydedir. Biz muayenehanemizde aselüler boğmaca aşısı kullanmaktayız.
Boğmacalı hasta ile ev içi veya okul, yuva gibi ortamlarda yakın temas eden kişilere, yaş ve bağışıklık durumuna bakılmaksızın eritromisin 14 gün süre ile verilmelidir. 7 yaş altındaki vakalarda aşılanma tamamlanmamışsa bir doz boğmaca aşısı yapılabilir.