Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
Ne Yediğinizi Biliyor musunuz?
Yakın zamana kadar, Müslümanlar hangi yiyeceğin helal, hangi yiyeceğin haram olduğuna kolayca karar verebiliyordu. Kur’an ve sünnet bize kolayca anlaşılabilecek kurallar bildirmiştir. Gelişen gıda endüstrisi, gittikçe yaygınlaşmış, klasik yiyecek ve içeceklerimiz dahî yeni teknolojilerde üretilir duruma gelmiştir. Bunun yanında bilinmeyen birçok yeni gıda çeşidi ortaya çıkmıştır. Cola, ciklet, ketçap, mayonez, marşmellov vs. gibi. Bu durum Müslüman tüketiciyi kolayca çözemediği iki soru ile karşı karşıya bırakmıştır.
* Bize sunulan yiyecek ve içecekler helal mi? Bize sunulan yiyecek ve içecekler sağlığa zararlı mı?
İkinci soruya yanıt bulmakta zorluk çekilmiyor Zira bu konuda internette bile konuyla ilgili pek çok sayfaya ulaşmak mümkün olmaktadır. Bu araştırmalarda genellikle, her türlü alerjik astım, kanser, bağışıklık sistemi ve çocukların beyinsel gelişmelerine menfi etkiler yapabilecek katkı maddeleri üzerinde duru1maktadır. Maalesef Müslümanların bu sahada dahi ciddi çalışmasına rastlayamıyoruz.
Birinci soruya gelince. Katkı maddeleri ve endüstriyel gıda maddeleri helal mi, haram mı, sorusuna kesin ve tam cevap verebilmek için ciddi çalışmaların ve araştırmaların yapılması gerekmektedir. Bunun için İslam âlimi sıfatını taşıyan hoca efendiler, doktorlar, gıda mühendisleri, kimyagerlik mesleğinde olan Müslümanlarla işbirliği yaparak, gerekli içtihatları ortaya koymak zorundadırlar. Mesela, E441 rumuzu ile bizim gıda maddelerinin üretiminde de kullanılan jelatin (kollagen, gelatin) isimli katkı maddesi hayvan kökenlidir. Türkiye'de ilaç fabrikalarında üretilen i1açların bazılarında kullanılan kapsüller, jelatinden yapılır ve dış ülkelerden ithal edilir.
Avrupa ülkelerinde, kendi gıda tüzüklerinde herhangi bir sınırlama olmadığı için mezbahanelerden karışık olarak aldıkları; domuz, sığır, koyun deri parçaları ve kemikleri fabrikalarda işlenerek jelatin elde edilir. Daha sonra bu jelatin, kapsül haline getirilir. Ya da tabletlerin üzerine film, tabaka olarak sürülür.
Bir Müslüman bu konuda ne yapacaktır?
Aynı jelatin; jelibon, marşmellov, haribo gibi şekerlemelerde, meyve sularında, pastalarda, dondurmalarda, eritme peynirlerinde, yoğurtlarda, margarinlerde ve çeşitli kozmetik ürünlerinde de kullanılmaktadır. Yine piyasada ve hastanelerde yaygın olarak verilen öksürük şuruplarında açıkça 60 mgr. alkol bulunduğu yazılıdır.
Müslüman bu şurubu kullanacak mı? Alkolsüz öksürük şurubu isteme hakkı yok mudur? Üretici fırma1ar ve başta devlet olmak üzere, bu halkın inançlarına saygı göstererek alkolsüz öksürük şurubu yapmanın yolunu bulmak zorunda değil midir?
Yine, margarinlerden, şekerleme, bisküvi, çikolalata ve unlu gıda maddelerine varıncaya kadar katkı maddesi olarak kullanılan E47l, E472a-f rumuzlu Mono ve Digliseritler, hayvâni yağ asitlerinden de, bitkisel yağ asitlerinden de elde edilebilmektedir. Ancak ithalatta bu ayrıntı incelenmemekte gıda maddelerinin etiket ve ambalajlarında da ayrıntı verilmemektedir. Diğer bir misa1 E92l Cystein/Cystin rumuzlu katkı maddesi, insan veya domuz kılından üretilmektedir. Tıpta ilaç, un1u gıda ve ekmekte katkı maddesi olarak kullanılmaktadır. Misalleri çoğaltmak mümkün, bugün tıpta ve gıda endüstrisinde bildiğimiz; bitten, yengeç ayaklarına, kandan, insan saçından, domuzun her eczasına, pankreastan, kursağına varıncaya kadar akla hayale gelmedik katkı maddeleri üretilmektedir. Bizim de kursağımıza hergün bunların kullanıldığı gıda maddeleri haberimiz olmadan girmektedir.
Türkiye'de hâlen onlarca domuz üretim çiftliği faaliyet göstermektedir. Bu çiftliklerde takriben yılda 700.000 ile 1 milyon baş domuz kesilip, piyasaya verilmektedir. Araştırmalara göre bu domuz etleri; sosis, salam fabrikalarına ve büyük market zincirlerine bazı turistik otel ve lokantalara intikal ettirilmektedir.
Gıda maddelerinin ambalajlandığı etiket ve şeffaf ambalaj1arda, pek çok katkı maddesinin isimlerinin yazılı olmasına rağmen, imalatta kullanılanlarla çok kere aynı olmadıkları ifade edilmektedir. Mesela Konya'da, karamela şekerlemeleri üreten bazı firmalar kontrol edilirse bu iddiamızı kanıtlayan deliller bulunacaktır. İthal edilen katkı maddelerinin üretildikleri fabrikadaki nitelikleri ile gümrük kapısından girerken belirtilen nitelikleri farklı olmaktadır. Mesela Almanya'da, jelatin üreten firmaların derneğine ait yazıya göre, üyesi olan fabrikalarda, jelatinin domuz, sığır, koyun artıklarının karışımından ürettikleri belirtilmekte, ancak gümrükten geçen ambalajların üzerine, sonradan yapıştırılmış "sığır jelatinidir" etiketi ile büyük sahtecilik yapılmaktadır. İthalatçı ve toptancı depoları dikkatli bir denetimden geçirilip, ithal edildikleri ülke fabrikaları soruşturulursa bu iddiamızın doğruluğu ortaya çıkacaktır. Bilgisizlik, ilgisizlik ve sorumsuzluk neticesinde üzücü bir tablo karşımıza çıkmaktadır.
Bütün dünyada, toplam bir avuç olmasına rağmen, bilinçli, ilgili ve sorumluluk içerisindeki Mûsevi toplumu için gerek Avrupa' da gerek Amerika' da "Kosher Food" damgası altında Yahudilerin dini inançlarına uygun gıda maddeleri üretilmektedir. Kurban Bayramından önce, Avrupa kapısında olduğumuz ileri sürülerek, kurban kesme usûlümüz için bir kaşık suda fırtına koparanlar, Avrupa'da Mûsevilerin inançlarına uygun hayvan kesme izinleri olduğunu görmezlikten geliyorlar. Her yerde sorumsuzluk, her şeyde kazanç hırsı ön planda. Halkın sağlığını, halkın inançlarını dikkate alan, düşünen yok. Düşünmek isteyenler ise suçlanarak devreden çıkarılmaya çalışılıyor Müslümanlar olarak, bizim de en az Mûseviler kadar inançlarımıza uygun yaşama, yeme, içme ve tedâvi olma hakkımız vardır. Ancak bu hakkı hak etmek gerekir. Kimse, kimseye bu dünyada bedava hak vermiyor. Ancak, bu ülkenin düşünen Müslümanları olarak yılmayacağız, korkmayacağız. Sonuna kadar bu halkın, lâyık olduğuna inandığımız, iyiliklerin, güzelliklerin kendilerine teslim edilmesine kadar mücadeleye devam edeceğiz. Evvela, "Hiç bilenlerle, bilmeyenler bir olur mu?" kavlince, bilinçli olmaya, bilgili olmaya, şuurlu olmaya mecburuz. Sonra da en az hakkımızı vermek istemeyenler kadar cesur olmalıyız. Bir Ayet-i Kerime:
"Siz verdiğimiz rızkın temizlerinden yiyin, onda taşkınlık yapmayın. Sonra gazabımız üzerinize helal olur. Gazabım kime helal olursa artık o düşmüştür ve ben tövbe eden, salih amel işleyen ve sonra da yola gelen kimselere karşı elbet bağışlayıcıyım." (Tâhâ, 20/81-82)
Bir Hadis-i Şerif Ebu Hureyre (r.a.) rivayet ettiğine göre Resûl-ü Ekrem (s.a.v.) şöyle buyurmuştur. "Şüphe yoktur ki Allah-u Teâla Hazretleri paktır, ancak pak olanları kabul eder. Cenab-ı Hak, Peygamberlerine neyi emretti ise, mü’minlere de onu emretmiştir. Hak Teala, Peygamberlere: "Ey Peygamberler! Pak ve helal yiyeceklerden yiyiniz. İyi ve hayırlı işler yapınız." Mümin1ere de: "Ey müminler! Verdiğimiz pak ve helal şeylerden yiyiniz" buyurmuştur. Sonra Resul-ü Ekrem (s.a.v) bununla ilgili olarak: “Allah yolunda sefer yapmış, üstü başı tozlanmış bir adam, ellerini göklere uzatarak: "Ya Rab! ya Rab!" diye yalvarıyor. Hâlbuki onun yediği haram, içtiği haram, giydiği haram, gıdası haramdır. Böylesinin duası nasıl makbul olur?" buyurmuştur. (Muslim) Diğer bir Hadis-i Şerifte de şöyle buyurulmuştur. İbn-i Mesud (ra)’un rivayet ettiğine göre Rasûl-ü Ekrem (sav) şöyle buyurmuştur: "Şüphesiz ki Allah sizin şifanızı size haram kıldığı şeylerde kılmamıştır." (Buhari)
Maksadımız, Müslüman kardeşlerimin yaşama sevincini karartmak, hayatını zorlaştırmak değildir. Bilakis sıkıntıyı tespit edip çözüm üretmektir. Bugün için en uygun çözüm, Müslüman tüketicilerin örgütlenmesidir. Bir vakıf veya demek etrafında toplanılabildiği taktirde; bilgilendirme, imalatçı ve ithalatçı firmaları uyarma, bu hizmetleri yerine getirebilmek için araştırma merkezleri oluşturma imkânları sağlanmış olacaktır. Allah yar ve yardımcımız olsun.