Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
Ekstremitelerde akut arter oklüzyonu
Sinonimi
Akut periferik arteryel tromboemboli, Akut periferik arteryel trombozis
Etiyoloji
Olguların büyük çoğunluğu emboliye bağlıdır (yaklaşık %70 kadarı).
Embolilerin kaynağı çoğunlukla kalptir (Atriyal fibrilasyon, kapak hastalıkları, ventriküler anevrizmalar, endokardit, protez kapak gibi). Ancak hastaların %10 kadarında aorta, iliyak arterler veya diğer arterlerdeki aterosklerotik plaklar veya nadiren anevrizmalar emboli kaynağıdırlar.
Arteryel trombozise bağlı akut periferik oklüzyon bütün olguların sadece %15-20'sinde görülür. Ayrıca travmalar, damar kompresyonları gibi nedenler de etiyolojide yer alırlar.
Klinik
Genellikle embolilerde, daha önceden kalp hastalığı öyküsü olup semptomlar aniden başlar.
Buna karşın, trombozislerde daha önceden bilinen bir periferik arteryel hastalık zemininde yavaş başlangıçlı iskemik semptomlar görülebilir.
En sık femoral arter (%40-50) daha sonra popliteal arter (%10-20), üst ekstremite arterleri (yaklaşık %10) ve aortik bifurcatio (yaklaşık %10)'da görülür.
Tipik bulgu ağrı ve nabız kaybıdır. Tam oklüzyonlarda 6 P bulgusu ortaya çıkar.
Pain: ağrı, Paleness veya Pallor: solukluk, Paresthesia: his bozukluğu veya karıncalanmauyuşma, Paralysis: paralizi, Pulselessness: nabızsızlık, Prostration: şok
Tam olmayan oklüzyonlarda ağrı, güç kaybı, kramplar ve kladicatio gibi semptom ve yakınmalar ortaya çıkabilir.
Komplikasyonlar
Şok ve iskemik nekroz en korkulan komplikasyonların başında gelir.
Turnike sendromu
Tam iskemiye bağlı olarak ekstremitede 6-12 saat sonra rabdomiyoliz gelişir. Metabolik asidoz, hiperpotasemi, miyoglobulinüri ve akut böbrek yetmezliği ortaya çıkar.
Ayırıcı tanı
Phlegmasia coerulea dolens (Nabız alınamayabilir!!!)
Tanı
Anamnez, klinik, renkli doppler ultrasonografi ve gereğinde arteryografi.
Tedavi
Tanı konar konmaz derhal cerrahiye haber verilmelidir. Hastaların ağrısı kesilmeli, mevcut kardiyak sorunları stabilize edilmeli ve kontrendikasyon olmayanlar heparinize edilmelidir. Cerrahinin çabuk yapılamayacağı durumlarda kontrendikasyon yoksa trombolitik tedavi de uygulanabilir. Ancak trombolitik tedavi şu an için cerrahi tedavinin alternatifi olarak görülmese de aspirasyontromboembolektomi işlemlerinin sonrasında veya tamamlayıcısı olarak gereğinde kullanılmaktadır. İster cerrahi, ister medikal, revaskülarizasyon ilk 6 saat içinde uygulanmalıdır. 12 saatten sonra uygulanmasında yarar kalmamaktadır.
Dr.Cem Heper