Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
Uyuyakaldım demeyin!
Günlük uyku ihtiyacımızı genetik şifremiz belirler ve
hayatımızın yaklaşık yüzde 33′ünü uyuyarak geçiririz. Ancak bazı
insanlar çeşitli sebeplerden dolayı uyku sorunu çekiyor ve bunun
sonucunda hiç de hafife alınmayacak fiziksel ve psikolojik sorunlar
yaşayabiliyorlar. Uyku bozuklukları ile ilgili hastalıkların tanı ve
tedavisiyle ilgilenen kuruluşlar ise gelen talepler sonucunda son
yıllarda büyük bir artış gösterdi.
Çevrenizdekiler çok şiddetli horladığınızı mı
söylüyor? Sabahları yorgun mu uyanıyorsunuz? Gündüzleri bitkin kalarak
uyukluyor musunuz? Uykuda solunum duraklamaları (uyku apnesi) sorununuz
olabilir. Apne kelimesi Yunanca’da “soluksuz kalmak” anlamına gelir.
Uyku apnesi erkeklerde kadınlardan 2 kat daha sıktır ve daha çok orta
yaş üzerindeki erişkinlerde görülür.
Uyku apnesi iki nedenle olabilir; santral ve obstrüktif.
1) Santral(merkezi) nedenle
oluştuğunda solunum çabası yoktur. Yani beyin solunum kaslarını
uyarmaz. Bu durum daha çok ilaç zehirlenmelerinde ve beyin hasarlarında
olur ve uyku apnesinde tek başına bir neden olması çok nadirdir.
2)Obstrüktif (engelleyici) apnede
ise soluk alma sırasında üst hava yollarında olan fiziksel bir engel
vardır. Uyku apnesinin daha sık görülen bir nedenidir. Bu durumda beyin
vücuda nefes alması için emir verir, diyafram ve diğer solunum kasları
bu emre cevap verir ama üst solunum yollarında bunu engelleyen bir
bariyer vardır. Ağzın içinde sadece dil yoktur. Küçük dil, yumuşak
damağın merkezinden aşağı doğru sarkan bir et parçası (uvula) vardır.
Bütün bu organların yerinde ve doğru olarak çalışmasını sağlayan, dilin
ve küçük dilin tabanına yerleşmiş olan yumuşak damağın kasları gevşer
ve sarkarak hava yolunu tıkar. Bu durum, nefes almayı zorlaştırır ve
solunumun gürültülü hale gelmesine sebep olur. Solunum periyodik olarak
durduğu zaman, bu hali dışarıdan dinleyen birisi horlamanın belirli
aralıklarla kesildiğini duyar. Bu sırada kan oksijen seviyesi düşer,
karbondioksit seviyesi artar. Kandaki bu değişimler beyindeki
merkezleri uyararak uyanmayı sağlar. Uyku kesilince kişinin boyun
kasları uyanıkken olduğu gibi normal kasılma gösterir. Hava yolu açılır
ve hasta tekrar uykuya geçer. Tüm bunlar çok kısa bir zaman aralığında
gerçekleşir ve kişi sabah uyandığında gece uyku sırasında yaşamış
olduğu bu sıkıntıyı hatırlamaz. Uyku apnesi sırasında olan nefes
kesilme atakları bazen birkaç saniye bazen de 1-2 dakikaya kadar
sürmekte olup uyku boyunca bu atak anları elli-yüz kez tekrar bile
edebilmektedir.
Uyku apnesi genellikle metropol yaşantısı içinde olan
kişilerde görülmektedir. Bu rahatsızlıkta bozulan fizyolojinin yanı
sıra vücuttaki bağışıklık sisteminin bozulması, mide ilaçları, sinir
ilaçları, ağrı kesiciler, antibiyotikler, anksiyeteler yani iç
daralması iç burulması, kimyasal maddeler, hazır gıdalarda bulunan
koruyucu maddeler vs de uyku apnesini hazırlayıcı faktörlerdir.
Burundan nefes almak, solunum için çok önemlidir.
Hava burundan geçerken vücut ısısına göre ısınır, süzülür, toksik
maddelerden arınır. Gerektiği kadar nemli olur. Uyku apnesi
rahatsızlığı olan birçok hastanın burnu tıkalı olduğu için ağızdan
nefes alırlar. O zaman ağızda kuruma başlar. Bu olaya vücut tepki
gösterir ve küçük dil ve bademcikler daha da fazla büyür. Tabii burada
dilin yapısı da önemli. Dilin anatomik durumu pozisyonu, öne arkaya
durumu çok önemlidir. Toksik maddeler solunum kaslarının belirli
şekilde belirli esneklikte kasılmasını engeller. Hava soluk borusundan
rahatça geçemez. Bu yavaşlama bütün sistemi etkileyecek kadar
önemlidir. Solunumda yavaşlama veya duraksama olduğu zaman, beyne
gerektiği kadar oksijen gitmez. Bu ise beyinde tahribat riskini
oluşturur. Yine alerjik ya da gizli alerjik bünyelerde reaksiyon
sebebiyle küçük dil on santim kadar uzayabilir. Hatta öyle ki, nefes
yolunu tamamıyla kapatabilir.
Uyku apnesi olan kişilerde
- Gürültülü horlama
- Apne nöbetleri sırasında horlamanın duraklaması, geçici sessizlik dönemleri
- Uykuda aşırı terleme
- Sabah dinlenmeden kalkma, gün içinde yorgunluk hali, uyuklama
- Sabah baş ağrıları, ağız kuruluğu
- Kişilik değişiklikleri, konsantrasyon eksikliği
- Cinsel isteksizlik, yetersizlik