Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
Larings hastalıkları
Ana Semptomlar
Ses Kısıklığı (Disfoni)
Larenks hastalıklarında rastlanan en sık semptom ses değişikliği (disfoni)'dir. Disfoni ses kısıklığı şeklinde olabileceği gibi, sesin frekansındaki değişiklikler şeklinde de olabilir. Hastalığın disfoniye neden olması için glottik bölgede vokal kord fonksiyonunu etkiliyor olması gerekir. Sesin hiç çıkarılamamasına ise afoni adı verilir.
Disfoni yakınması olan bir hastada aşağıdaki sorular sorulmalıdır:
· Ses ile ilgili şikayetiniz ne kadar süredir devam ediyor?
· Şikayetinizin tamamen yada kısmen düzeldiği veya daha arttığı durumlar var mı, giderek kötüleşti mi?
· Mesleğiniz nedir? Tahriş unsuru olabilecek kimyasal maddelere maruz kaldınız mı?
· Sigara içiyor musunuz / hiç içtiniz mi, ne kadar içtiniz?
· Genel anestezi ile (beyin, boyun, tiroid, ösofagus yada akciğerleri vs. ilgilendiren) herhangi bir ameliyat geçirdiniz mi?
· Boyun travmasına neden olan bir kaza geçirdiniz mi?
Disfoniye neden olan larenks hastalıklarının (Tablo-1) çoğu organiktir, daha az sıklıkta psikojenik nedenli de olabilen fonksiyonel disfoniler görülür. Disfoninin en sık nedeni akut larenks enfeksiyonlarıdır ve genellikle 7-10 gün içinde düzelir. Disfoni yakınması iki haftadan uzun süren her hasta organik larenks hastalıkları açısından incelenmeli ve özellikle tümörler ekarte edilmelidir. Malign tümörler başta olmak üzere, birçok larenks lezyonunun etyolojisinde sigara içimi sorumludur. Sesin profesyonel kullanımını gerektiren mesleklerdeki kişilerde (öğretmen, şarkıcı, pazarcı, imam, parlamenter, vs), sesin yoğun kullanımına özgü disfoni nedenleri vardır. Endotrakeal entübasyon ile genel anestezi sırasında oluşan larenks travması veya boyun travmaları sonucunda disfoni gelişebilir. Disfoninin nedeni rekürrens sinir paralizisinden kaynaklanabilir; paralizinin nedeni tiroid cerrahisi, mediasten tümörleri, kalpte atrial dilatasyon olabilir.
Nefes Darlığı (Dispne)
Nefes darlığı, hastanın güçlükle nefes alıp vermesi halidir. Buna zorlu solumun da denebilir. İstirahat halindeki bir kişinin bir dakikada soluduğu hava (dakika solunum volümü), zorlu şekilde bir dakikada soluduğu havanın (maksimal solunum kapasitesi) 1/3 ünden azdır. Bu oranın büyümesi, yani solunum yedeğinin azalması, dispneye neden olur. Dispneler, obstrüktif solunum yetmezliği, restriktif solunum yetmezliği, bronşial astma, kardiyak respiratuar yetersizlik, ekstratorasik solunum yetersizliği veya psikojenik solunum yetersizliği şeklinde karşımıza çıkmaktadır (Tablo-2). Orofarenks, larenks ve trakea daralmalarında inspiriumda sert bir ıslık sesi oluşur. Buna Stridor (cornage) denir. Stridor yapan nedenler Tablo-3 de gösterilmiştir. İnspirium sırasında interkostal aralıklarda, supraklavikuler ve infraklavikuler bölgede ve suprasternal fossada içeri çekilmeler (tirage) de oluşur.
Ağrı
Odinofaji
Larenksteki lezyon, komşuluğundaki hipofarenksi de etkileyecek yaygınlıktaysa ağrı yakınmasına neden olabilir.
Otalji
Özellikle malign tümörlerde olmak üzere, supraglottik larenks lezyonlarında n.larengeus süperior ve n.vagus ile santral sinir sistemine iletilen ağrı duyusu, dış kulak yolunun da duyu innervasyonunu sağlayan n.vagus'un duyu çekirdeğinde lokalize edilemeyebilir ve aynı taraftaki kulağa vuran ağrı (otalji) olarak hissedilebilir.
Öksürük
Larenksteki hastalık, öksürük refleksini uyarıyorsa hastanın kesik kesik bir tahriş öksürüğü yakınması bulunabilir.
Hemoptizi
Öksürükle kan gelmesi (hemoptizi), genellikle alt solunum yolu hastalıklarının belirtisidir. Kanamanın kaynağı, özellikle malign larenks tümörlerinde larenks seviyesinde de olabilir.
Doç. Dr. Oğuz BASUT