Hayat | Konular | Kitaplık | İletişim
Baş ve boyun kanserleri
Deri kanserleri, en sık görülen baş ve boyun bölgesinin kanserleri arasında sayılabilir. Deri kanseri erken teşhis ve tedavi mümkün olduğunda fazla ilerlemeden ve yayılmadan kontrol altına alınabilir ve tedavi edilebilirler. Deri kanserleri arasında en sık görülen tür bazal hücreli kanserdir. Daha çok güneş ışınlarına maruz kalan bölgelerde oluşur. Çok yavaş seyirlidir. Büyümesi yıllar sürebilir. Önceleri küçük ve soluk renkli bir leke şeklinde başlar, büyüdükçe orta kısmında krater şeklinde bir yara gelişir.
Bu yaranın bazı kısımları iyileşebilir ancak tamamen kaybolmaz. Bazal hücreli kanser tedavisinde ilk seçenek cerrahi tedavidir. Yani yara belli bir sınırdan küçük bir ameliyatla çıkarılır. Çıkarılan parça histopatolojik incelemeye gönderilir.
Bir santimetreden büyük çapta olan yaralarda ise önce yaranın kenarında bir parça alınarak (insizyonel biyopsi) incelemeye gönderilir. Daha küçük çaplı yaralarda ise lezyonuın tamamı çıkartılır, önceden biyopsiye gerek yoktur. Patolojik inceleme de yaranın hücre tipinin belirlenmesi dışında ayrıca cerrahi sınırların incelenmesi gerekir.
Bu incelemede, çıkartılan parçanın değişik kenarlarından ve taban kısmında sınırdan alınan parçalarda tümör olup olmadığı incelenir. Cerrahi sınırda tümör yok ise, tümörün ya da lezyonun tamamının çıkarıldığı anlaşılır.
Baş ve boyun bölgesinde "yassı hücreli kanser" ve "malign melanom" gibi diğer deri kanseri türleri de görülebilir. Bunlar daha hızlı büyüyen daha ağresif tümörlerdir. Yassı hücreli kanserler genellikle alt dudak ve kulak kepçesinde ortaya çıkar. Görünümleri bazal hücreli kansere benzeyebilir ve erken teşhis edilip tedavi edildiklerinde bazal hücreli kanserlerden daha tehlikeli değildirler. Ancak bu tip kanserler bazal hücreli kansere göre çok daha hızlı seyreder ve birkaç ay içinde büyüyebilirler. Ayrıca kan ve lenf yoluyla yakın veya uzak metastaz (tümör yayılması) yapabilirler. Lenf metastazı durumunda öncelikle boyundaki lenf bezlerinde büyüme oluşur.
Boyunda şişlik
Baş ve boyun bölgesinde başlayan tümör ya da kanserler, genellikle vücudun başka bölgelerine yayılmadan önce boyundaki lenf bezlerine yayılırlar. Lemf bezleri burada bir engel ya da filtre gibi görev yaparlar. Boyunda 2 haftadan uzun süredir varolan bir şişlik, doktora gitmenizi ve muayene olmanızı gerektirir. Boyundaki bütün şişlikler kanser değildir; ancak boyundaki şişlik ağız, boğaz, gırtlak, tiroid bezi, lenf ve kan kanserlerinin erken belirtisi de olabilir. Kanserlerin neden olduğu şişlikler genellikle ağrısızdırlar ve zamanla büyürler. Ancak kitlenin iltihaplanması durumunda ya da sinirlere bası yaparsa ağrı da oluşabilir.
Baş ve boyun kanserleri için risk faktörleri
Baş ve boyun kanserlerinin yaklaşık %90'ının nedeni bazı risk faktörleriyle uzun süreli temastır. Tütün (sigara, puro, pipo içimi ve tütün çiğneme) ve alkol kullanımı, ağız, boğaz, yemek borusu, gırtlak ve dil kanserlerinin oluşumunda en önemli faktörlerdir (Tütün ve alkol kullanmayan erişkinlerde ağız ve boğaz kanseri hemen hemen hiç görülmez). Dudak ve deri kanserleri için en önemli risk faktörü ise güneş ışınlarına aşırı maruz kalmaktır.
Ne yapmalısınız?
Yukarıdaki belirtilerin hepsi kanser dışındaki hastalıklarda da görülebilir ve teşhis kanser olmayabilir. Emin olmak için, belirtiler ortaya çıktığında doktorunuza muayene olmanız gerekir. Baş ve boyun bölgesindeki kanserler erken teşhis edildiklerinde ciddi sorunlar olmadan tedavi edilebilirler.
Belirtilerin ortaya çıkması ile teşhis koyulup tedavinin başlaması arasındaki gecikme, genellikle hastaların doktora geç başvurmasından kaynaklanmaktadır. Hastaların belirtilerin çıkmasını takiben erken muayene olup erken teşhisin gerçekleşmesi ile bu kanserlerin tamamen iyileştirilebilme oranları artacaktır.
Doktora erken müracaat ediniz! Başta sigara içimi olmak üzere kanser için risk taşıyan alışkanlıklardan kaçınınız ve sağlıklı yaşam için gerekli düzenlemeleri kendi hayatınıza uygulayınız. Güneşin zararlı etkilerinden korununuz. Bunun için geniş siperli şapkalar, yüksek koruma faktörlü kremler kullanabilirsiniz.